Cách sử dụng quạt làm mát PC cho hiệu quả tối ưu

Ngày nay, việc tự mình xây dựng lên một hệ thống máy tính cá nhân không cần là một điều gì đó quá khó khăn như trước, nhờ vào sự phong phú của thị trường phần cứng máy tính cũng như các thiết bị gắn rời. Có thể nói, trướng ngại duy nhất chỉ nằm ở việc ngân sách bạn cũng có thể có thể chi cho 1 dàn PC tùy chỉnh là bao nhiêu và bạn có hiểu biết như làm sao về từng bộ phận cấu thành lên hệ thống custom PC đó. Trong các phần tử của hệ thống máy tính, hệ thống làm mát và lưu thông không khí là một trong các bộ phận phức tạp nhất. Nó phức tạp không chỉ ở cách thức lắp đặt, mà còn ở chỗ quản lý và sử dụng thế nào để cho hữu hiệu tối ưu nhất. Chúng ta đang nói về vấn đề vật lý, nhiệt học và cả động lực học. Nghe thì có vẻ “đao to búa lớn” nhưng trên thực tế có 1 vài nguyên lý cơ bản mà bạn có thể áp dụng cho hầu hết các dòng hình tản nhiệt để làm được được luồng không khí tối ưu, và do đó, cho khả năng làm mát cũng sẽ hữu hiệu hơn. Dưới này là một số điểm bạn luôn phải lưu ý khi thiết kế, lắp đặt, và vận hành hệ thống tản nhiệt trong dàn PC tùy chỉnh của mình.

Chọn loại quạt tản nhiệt tốt nhất cho PC của bạn

Các quạt tản nhiệt tiêu chuẩn (nằm trong cây máy tính của các máy tính để bàn) sẽ có đường kính nằm trong khoảng 80mm, 120mm, 140mm, đến 200mm, và đã được thiết kế thích hợp với không gian của cây máy tính. Do đó, việc phác thảo phương pháp làm mát phù hợp với cây máy tính và các phần tử trong hệ thống trước khi mua loại quạt tản nhiệt thích hợp là một điều rất quan trọng.

Thực tế trên thị trường hiện nay, có một số lượng rất phong phú các model quạt làm mát với nhiều mẫu mã, kích cỡ và biến thể tới từ nhiều hãng sản xuất khác nhau. Nhưng quan trọng đặc biệt là bạn sẽ cần phải đảm bảo rằng chúng có kích thước phù hợp để gắn vừa với vị trí của các vít trên cây máy tính của bạn, rõ ràng là như vậy, nhưng ngoài ra bạn cũng sẽ nên cân nhắc thêm 1 số yếu tố sau:

Lớn hay nhỏ: Nói chung những model quạt làm mát lớn hơn cũng đều có thể giúp lưu thông và một lượng không khí như những model nhỏ hơn nhưng lại với ít vòng quay mỗi phút hơn. Vì các động cơ điện nhỏ trong cơ chế quạt chẳng luôn phải xoay quá nhanh, cho nên các model quạt lớn hơn sẽ cho khả năng vận hành êm hơn so với những quạt nhỏ hơn. Tóm lại, mấu chốt của vấn đề to hay nhỏ sẽ là quạt to hơn sẽ cho khả năng vận hành êm ái hơn, ít tiếng ồn hơn. Vì thế, nếu cây máy tính của bạn có đủ không gian thì tốt nhất nên chọn các dòng quạt tản nhiệt có kích cỡ lớn hơn một chút.

Nhanh hay chậm: Tốc độ của các mặt hàng quạt tản nhiệt sẽ có đánh giá ở số vòng xoay nhiều nhất mỗi phút (RPM). Vấn đề tại đây sẽ là nếu cánh quạt quay với vận tốc cao, đương nhiên luồng không khí mà nó lưu thông được cũng lớn hơn, có nghĩa rằng tiếng ồn được tạo nên cũng nhiều hơn và ngược lại, khi quạt quay chậm, khả năng lưu thông khí sẽ kém đi nhưng lại cho sự êm ái, yên tĩnh. Tuy nhiên, chỉ cần dùng một bo mạch chủ tương thích hoặc một bộ điều khiển quạt, bạn hoàn toàn có thể điều tiết được tốc độ của quạt làm mát có được sự cân bằng hoàn mỹ giữ khả năng tản nhiệt và độ ồn, vì thế điều này sẽ là không quá quan trọng.

• Kiểm soát tốc độ quạt điện tính

Luồng không khí và áp suất tĩnh: Quạt tản nhiệt ngày nay thường sử dụng 2 loại cánh quạt được thiết kế với hai kiểu mục tiêu sử dụng riêng biệt. Một loại được thiết kế để tối ưu cho luồng không khí lưu thông, cùng một loại được thiết kế cho áp suất tĩnh. Loại quạt được tối ưu hóa cho khả năng lưu thông không khí sẽ vận hành êm hơn và phù hợp hơn khi hoạt động ở nhiều khu vực tránh bị có hạn về không gian, tỉ dụ như mặt trước của cây máy tính. Quạt áp suất tĩnh được thiết kế để kéo hoặc đẩy không khí với lực phụ, thường sẽ lý tưởng hơn khi được lắp đặt tại các địa thế có dòng khí lưu thông hạn chế hơn, thí dụ như bộ tản nhiệt làm mát bằng nước hoặc bộ làm mát CPU lớn với nhiều cánh quạt. Từ đó có thể thấy rằng, một số thử nghiệm cơ bản về các dòng hình “áp suất tĩnh cao” này cho thấy lợi ích mà chúng mang lại trong các mô hình làm mát bằng không khí chỉ tiêu vẫn là một dấu hỏi lớn.

Đèn LED và các tính năng thẩm mỹ khác: Một số model quạt tản nhiệt sử dụng chính nguồn điện được cung cấp cho động cơ quạt để làm sáng các bóng đèn LED, hoặc một mảng RGB nhiều màu được gắn trên quạt để nâng lên tính thẩm mỹ. Các dải đèn này thực tế trông khá là đẹp mắt nhưng sẽ không làm thêm hoặc giảm công suất làm mát của hệ thống. Vấn đề tại đây chỉ là ngân sách, nếu bạn có nhu cầu về thẩm mỹ mà ngân sách cho phép, đầu tư những bộ tản nhiệt có gắn đèn cũng là 1 cách hay để giúp dàn máy của bạn trông ngầu hơn, bớt nhàm chán hơn.

Nếu bạn không thích hoặc không có thời gian mày mò nghiên cứu, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng những model quạt của nhà cung cấp Noctua. Các sản phẩm này có tỷ lệ tiếng ồn – công suất hợp lý, mặc dầu giá thành và thiết kế có thể hơi đuối hơn so với những mặt hàng tới từ những hãng sản xuất khác. Ngoài ra cũng có thể có biết bao những model khác đáng chú ý, tất cả sẽ lệ thuộc vào ngân sách và nhu cầu thực tế của bạn.

Khái niệm cơ bản: Luồng khí mát được hút vào, luồng khí nóng bị đẩy ra

Khái niệm công ty trong quy trình làm mát không khí bên trong cây máy tính rất đơn giản. Khi các thành phần trong máy tính của bạn hoạt động, chúng sẽ tích tụ nhiệt. Sự quá nhiệt cũng có thể có thể làm giảm năng suất và tệ hơn là làm hỏng các cơ quan phần cứng nếu nó không được khống chế hiệu quả. Các quạt ở phía đằng trước cây máy tính của bạn thường là quạt hút khí, nó có trọng trách hút luồng không khí kha khá mát rượi ở bên ngoài để làm giảm độ nóng bên trong cây máy tính. Quạt ở phía sau thường là quạt thông gió, có trọng trách đẩy luồng không khi vốn đã trở phải làm nóng dần lên bởi sự tỏa nhiệt của các thiết bị phần cứng ra không gian bên ngoài.

Điều này nghe có vẻ hiển nhiên, nhưng hiệu suất của của 1 hệ thống làm mát không khí sẽ chủ đạo dựa vào luồng không khí lạnh bên ngoài được hút vào cây máy tính hơn là đẩy không khí nóng bên trong ra ngoài. Vì nhiệt độ bên trong cây máy tính thường sẽ khá ấm, đây thực sự không phải là vấn đề, nhưng nếu bạn sử dụng PC trong 1 căn phòng cũng đang rất nóng (như một nhà để xe không có máy lạnh vào mùa hè), bạn sẽ thấy hiệu quả tản nhiệt của hệ thống bị giảm sút rõ rệt. Nếu có thể, hãy di chuyển bàn làm việc và máy tính của bạn đến 1 căn phòng mát hơn hoặc một nơi thoáng khí hơn.

• Các biện pháp làm mát máy tính trong ngày hè

Tránh đặt máy tính của bạn trực tiếp trên các bề mặt như sàn được trải thảm hoặc trong hộc chứa, nói chung là không gian hẹp, vì điều này sẽ góp phần ngăn chặn lượng không khí được hút và thải, gây ức chế và quá tải cho hệ thống làm mát. Tốt đặc biệt là hãy đặt cây máy tính trên bàn làm việc của bạn hoặc trên một cái ghế nhỏ nếu bạn không có sàn gỗ hoặc gạch. Một số bàn làm việc văn phòng sẽ cho dù là một khoang lớn được thiết kế để “ẩn” PC, đừng sử dụng chúng. Như đã nói, các ngăn tủ này sẽ có hạn luồng không khí sẵn có cho quạt tản nhiệt của bạn, làm cho chúng hoạt động kém hữu hiệu hơn.

Đó là tất cả các điều cơ bản về cơ chế hoạt động của hệ thống quạt tản nhiệt. Được rồi, bây giờ hãy nói về vị trí đặt quạt tản nhiệt của bạn để thi hành được luồng không khí lưu thông tối ưu.

Lên kế hoạch cho dòng khí lưu thông

Trước khi bắt đầu, bạn nên nhìn qua các quạt tản nhiệt có sẵn của mình và quyết định xem cách hiệu quả nhất để lên kế hoạch cho luồng không khí lưu thông như ra sao là hợp lý.

Luồng khí nên được lưu thông từ xưa về sau và từ dưới lên trên

Khi lắp đặt các quạt tản nhiệt cho cây máy tính, luồng không khí sẽ chảy từ phía thoáng đãng sang phía có lưới tản nhiệt bảo vệ, như vậy:

M ặt mở của quạt phải hướng ra phía ngoài của cây máy tính cho mô hình quạt hút ở phía đằng trước hoặc phía dưới, và nó phải hướng vào bên trong cây máy tính cho mô hình hút khí phía sau hoặc phía trên.

Hầu hết các cây máy tính sẽ được thiết kế với một luồng không khí định hướng nhất định – thường là khoảng trước ra sau và từ dưới lên trên. Điều đó có tức là bạn nên lắp quạt hút vào mặt trước của cây hoặc thỉnh thoảng ở phía dưới (nếu bạn có thiết lập nhiều quạt hoặc khung gắn quạt phía trước đã bị chặn).

Quạt thông hơi sẽ nằm ngay phía đằng sau hoặc phía trên. Không nên gắn quạt thoát khí ở đáy cây máy tính chính vì khi lượng không khí nóng tăng lên, một quạt xả đáy sẽ làm việc theo kiểu ngăn chặn các nguyên tắc vật lý bằng phương pháp trục xuất không khí hơi mát hơn một chút thay vì không khí ấm. Hướng của hút-xả khí nên đi từ trước đến sau từ trên xuống dưới. Còn quạt gắn bên hông có thể hút hoặc xả, tùy thuộc vào thiết lập cụ thể của bạn.

Quy hoạch lược đồ tuyến cáp và có hạn những vật cản

Nói chung, tốt nhất là nên có càng ít chướng ngại vật giữa các quạt hút ở mặt trước và quạt thông gió ở phía sau và ở trên cây máy tính càng tốt, điều đó là không phải bàn. Nó giúp tạo nên luồng không khí lưu thông nhanh hơn và hữu hiệu hơn, qua đó giúp làm mát các thành phần phần cứng của bạn hữu hiệu hơn. Thêm nữa, hãy cố gắng bền chặt mọi thứ các bộ phận có kích cỡ dài, phẳng như ổ đĩa CD, ổ hdd và GPU theo phía ngang, này là kiểu cấu hình mặc định trên đa số các cây máy tính, cho khả năng tản nhiệt tốt hơn.

Và một tỉ dụ không lấy gì make up đẽ cho lắm, các cây máy tính nguyên bản thường sẽ không cung cấp nhiều tùy chọn để bạn giấu bớt cáp không sử dụng đến cho thoáng, nhưng bạn vẫn nên gắng gượng giấu chúng đi càng nhiều càng tốt. Để tráng làm kẹt cánh quạt dẫn đến chập cháy và cũng chính là để luồng không khí được lưu thông tốt hơn.

Hầu hết các cây máy tính sẽ kể cả nhiều điểm kết nối với quạt tản nhiệt, đôi khi số cáp kết nối còn nhiều hơn số quạt cũng đều có thể được sử dụng. Nếu có các lỗ thông hơi, hãy sử dụng chúng. Có vẻ như các lỗ này được tạo nên để giúp có thêm không khí nóng thoát ra, nhưng đó chỉ là một khu để bụi có thể đột nhập vào hệ thống của bạn. Sẽ hữu hiệu hơn khi truyền không khí thông qua một quạt hút thay thế. Tương tự như vậy, hãy sử dụng mọi thứ các miếng đệm kèm theo với cây máy tính của bạn để che chắn cho những khe PCIe không được dùng đến, cũng như các khoang 5.25″ và các địa thế trống khác.

Xác định những địa thế có thể bị quá nhiệt

CPU của bạn có hệ thống tản nhiệt và quạt riêng theo mặc định từ nhà sản xuất, đó là quạt duy nhất được gắn trực diện vào phần tử bo mạch chủ. Quạt này sẽ đẩy nhiệt trực diện từ CPU vào “làn đường lưu thông” của dòng khí chính trong cây máy tính. Lý tưởng đặc biệt là bạn nên đặt một quạt thông gió ở gần CPU nhất cũng đều có thể để mau chóng trục xuất không khí nóng này ra khỏi không gian hệ thống. Một quạt gắn bên (trục xuất hoặc hướng không khí theo chiều vuông góc với bo mạch chủ) có thể có ích ở đây, nhưng vẫn không phải tất cả những cây máy tính đều bổ trợ điều này.

Nếu bạn có một bộ làm mát CPU lớn, nó cũng có thể có một hoặc nhiều quạt của riêng mình. Cố gắng chỉ định hướng luồng khí ra của những chiếc quạt này để thích phù hợp với luồng của một trong số quạt xả của cây, qua đó đẩy nhiệt trực tiếp từ CPU ra bên phía ngoài vỏ máy. Hầu hết các bộ làm mát CPU đều có thể được gắn vào bất kỳ hướng nào để giúp tối ưu hóa không gian máy. Hãy nhớ, quạt tản nhiệt sẽ hướng cho không khí ở phía bên mở và trục xuất không khí trên mặt lưới tản nhiệt.

Cân bằng áp suất không khí

Hãy thử mường tượng một cái CPU máy tính như một hộp kín, và không khí đi vào hoặc rời khỏi mỗi vị trí quạt là như nhau (tất nhiên là trên thực tế sẽ không có cây máy tính nào được thiết kế tận gốc khép kín, và luồng không khí nói chung là cũng không cân bằng, nhưng chúng ta đang nói chung ở đây). Giả sử tất cả những quạt đều có cùng kích cỡ và tốc độ, thì bạn có một trong ba lựa chọn cho áp suất không khí bên trong vỏ máy:

• Áp suất không khí dương (positive air pressure): Là khi có nhiều quạt đang cùng hút không khí vào trong cây máy tính hơn là thổi không khí ra.
• Áp suất không khí âm (negative air pressure): Là khi có nhiều quạt đang cùng đẩy không khí ra khỏi cây máy tính hơn là hút không khí vào, gây ra một hiệu ứng chân không nhẹ.
• Áp suất không khí cân bằng: Là khi có cùng số lượng quạt thổi không khí vào và ra, tạo ra áp suất không khí bên trong và bên phía ngoài cây máy tính là tương đương nhau.

Bởi vì cách thức các phần tử bên trong được lắp đặt sẽ tạo ra các khối trong luồng không khí lưu thông, nên không ít chúng ta sẽ chẳng thể đạt được áp suất không khí thực thụ thăng bằng trong một cây CPU. Bạn muốn có ít nhất một quạt hút cùng một quạt xả. Nhưng giả sử số lượng giữa quạt xả và hút không cân bằng, thì áp suất không khí dương hay áp suất không khí âm là tốt hơn?

Cả hai tình huống đều mang lại những lợi thế nhất định. Áp suất không khí âm sẽ tạo nên một môi trường mát hơn một chút (ít nhất là về mặt lý thuyết), vì chúng ta đang có nhiều quạt đang làm việc để trục xuất không khí nóng hơn. Nhưng như đã nói, yếu điểm là hiện tượng chân không nhẹ được tạo ra bên trong cây máy tính sẽ được khuynh hướng hút không khí từ tất cả các khu vực không được che chắn, đơn cử như các lỗ thông hơi, khe PCIe không sử dụng, hay cho dù các đường nối kim loại trên vỏ máy. Áp suất không khí dương cũng sẽ không giúp làm mát hơn quá nhiều, nhưng sẽ có hạn được bụi đột nhập vào khoang máy bởi các lỗ thoát khí và đường nối sẽ là chỗ thải ra không khí thay vì hút vào.

Các ý kiến về vấn áp lực dương và âm đôi khi cũng bị lẫn lộn với nhau. Hầu hết mọi người thường chọn sắp xếp cận cân bằng hơn, nghiêng nhẹ về hướng áp suất không khí âm (để làm mát tốt hơn theo lý thuyết) hoặc áp suất không khí dương (để ít tích tụ bụi hơn), và chúng ta có thể cân bằng được giữa hai yếu tố này là tốt nhất. Trong thực tế, cây máy tính là một môi trường kín mà sự khác biệt với bên phía ngoài có lẽ là không đáng kể. Nếu bạn thấy có quá nhiều bụi tích tụ, hãy di chuyển một trong những quạt xả của bạn đến địa thế hút. Nếu bạn thấy lo ngại về vấn đề nhiệt độ, hãy thường xuyên kiểm tra nhiệt CPU và GPU bằng các ứng dụng quản lý và thử sử dụng một số cấu hình khác nhau.

Bụi: Kẻ sát nhân thầm lặng

Ngay cả những cây máy tính được thiết kế và lắp đặt cẩn thận nhất hay khép kín nhất vẫn sẽ được thể bị tích tụ bụi từ môi trường xung quanh, và nếu bạn sống trong một môi trường đặc biệt khô ráo, hoặc bạn hút thuốc, hoặc có vật nuôi… bạn sẽ càng luôn phải thận trọng hơn. Hãy kiểm tra máy tính của bạn đều đặn và lau chùi nếu thấy có bụi tích tụ. Nhiều bụi hơn có tức là khả năng làm mát sẽ kém hữu hiệu hơn, đó là còn chưa tính đến việc mất thẩm mỹ, hay tệ hơn là gây hại cho chính sức khỏe của bạn.

Hãy lau dọn toàn trang cho hệ thống máy tính của bạn sau mỗi sáu tháng hoặc lâu hơn, hoặc đều đặn hơn nếu bạn sống trong ở một địa điểm vực đặc biệt nhiều bụi. Mở máy tính của bạn ra, kiểm tra từng ngóc ngách rồi dùng rẻ lau hay máy thổi khí nén để dọn dẹp bụi theo tình hình cụ thể. Ngoài ra, bạn cũng nên lau chùi thật sạch các cánh quạt tản nhiệt.

Để chống lại bụi, hãy gắn thêm 1 số bộ lọc bụi ở vị trí các quạt hút của bạn. Hãy làm sạch chúng bằng nước và sau đó làm khô hoàn toàn sau mỗi vài ba tháng để giữ cho bụi không lọt vào trong cây máy tính của bạn (một lần nữa, áp suất không khí dương cũng cũng có thể giúp ích trong tình huống này). Hầu hết các cây máy được bán cho các công ty chuyên build máy đều có bộ lọc bụi, nhưng nếu bạn cần nhiều hơn, bạn cũng có thể có thể mua thêm các bộ lọc bụi theo kích cỡ quạt.

• 8 điều tối kỵ khi vệ sinh máy tính

Bạn đã khi nào nghĩ về việc sử dụng tản nhiệt chất lỏng chưa?

Nếu bạn lưỡng lự về việc có nên đầu tư hẳn một hệ thống làm mát bằng chất lỏng để tản nhiệt trực diện từ CPU hoặc GPU của mình, sẽ có những yếu tố sau bạn càng phải xem xét.

Hệ thống làm mát bằng chất lỏng sử dụng một bơm, bộ tản nhiệt và quạt tản nhiệt. Chiếc bơm sẽ có kết nối với cơ quan tản nhiệt thông qua các ống dẫn nước hoặc chất làm mát. Các chất này sẽ chạy tuần hoàn từ bơm tới phần tản nhiệt và ngược lại. Điểm khác biệt của công nghệ làm mát đây là việc cấp phép người sử dụng hạ nhiệt một số linh kiện nhất định của máy tính nhiều hơn. Hệ thống khi hoạt động cũng gây ra ít tiếng động và chiếm ít diện tích trong máy. Tuy nhiên, kinh phí lắp đặt rất cao sẽ là điều lớn số 1 mà bạn phải lưu ý. Hơn nữa, để trang bị cho máy tính, người dùng cũng phải có kế hoạch chi tiết. CPU của máy luôn phải có những khe cắm phù hợp với kích thước của hệ thống làm mát, trong đấy có kích cỡ các ống, bơm, bình chứa, bộ tản nhiệt, quạt tản nhiệt…

Suy cho cùng thì sự lựa chọn vẫn sẽ lệ thuộc vào nhu cầu thực tiễn của bạn. Nếu là một người dùng máy tính thông thường, hàng ngày chỉ làm việc với các tác vụ nhẹ nhàng thì làm mát bằng gió chính là lựa chọn tiết kiệm và hiệu quả. Trái lại, nếu bạn là một game thủ hay những nhà phát triển chuyên sâu, đòi hỏi nhiều thao tác phức tạp trên PC, hệ thống làm mát bằng chất lỏng sẽ là phương án tối ưu nhất.

Chúc các bạn thành lập được nghĩ mình một hệ thống máy tính vừa ý nhất!

Xem thêm:

• Tản nhiệt CPU là gì và nó hoạt động như làm sao?
• 5 cách hạ nhiệt, làm mát, tản nhiệt laptop đơn giản, hữu hiệu
• Top đế tản nhiệt tốt cho laptop
• Bạn đã sử dụng keo tản nhiệt đúng cách?

cách làm mát máy tính,hạ nhiệt máy tính,tản nhiệt laptop,tăng tốc máy tính,làm mát máy tính,làm mát cây CPU,quạt tản nhiệt,tản nhiệt cấy lỏng,xây dựng hệ thống tản nhiệt

Nội dung Cách sử dụng quạt làm mát PC cho hiệu quả tối ưu được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: Tin Học Trường Tín. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho truongtin.top để điều chỉnh. truongtin.top tks.